Reactie Jan D: 18 september 1969 terug

Hallo allemaal,

Ik was er niet, op 12 juni, om diverse redenen. Maar een mailtje van Paul en het verhaal van Ied prikkelden me om toch nog even van me te laten horen.
Eerst nog maar even die achttiende september 1969.
Dat het '69 was en 18 september wist ik niet meer, maar zoals Ied het vertelt moet dat wel kloppen. Ik was erbij - en ook een van de arrestanten -, maar mijn herinnering wijkt op een paar punten af van die van Ied. Allereerst het motief: van een antimilitaristische inslag van de demonstratie heb ik nooit weet gehad; volgens mij ging het erom dat we met z'n allen besloten hadden dat 52 miljoen gulden voor een nieuw stadhuis veel te duur was. Dat was wat er rondzong onder de mensen met wie ik contact had. Aannemende dat Ied zich niet vergist moeten we dan nu dus, vijfendertig jaar na dato, concluderen dat er mensen met heel verschillende motieven aan die bijeenkomst hebben deelgenomen...
Het verloop zoals Ied het schetst klopt verder wel zo'n beetje met wat ik me herinner. We stonden met z'n allen achter de dranghekken aan de oostkant van het stadhuis (de kant van de rolstoeloprit) en aan de andere kant van die dranghekken bevond zich de politie. Nadat een inspecteur ons driemaal had gesommeerd ons te verwijderen - we wisten dat dat drie keer moest gebeuren voor er opgetreden mocht worden - kwamen de ordehandhavers over de hekken heen en stoof iedereen weg. Mijn arrestatie gebeurde op een heel rare manier. Ik stond wat verder van de dranghekken af in het midden van de groep en bleef gewoon staan - en er gebeurde niets. Overal om me heen wegrennende demonstranten en erachteraan rennende agenten, en die ene demonstrant die daadwerkelijk geen gehoor gaf aan het bevel om zich te verwijderen lieten ze staan. Ik had waarschijnlijk op m'n gemak weg kunnen wandelen uit het gewoel. Pas toen ik vlakbij een klein, fragiel meisje-met-lange-blonde-haren door twee agenten in mekaar getremd zag worden en "kunnen jullie wel?" riep, werd ik ineens vastgegrepen.
(Dat meisje was overigens Yvonne, van wie ik de achternaam nooit geweten heb. Ze was geliëerd aan de Rode Jeugd, als die toen al bestond, en moet een van de arrestanten geweest zijn).
Verder ging het zoals Ied beschreef: vingerafdrukken, een nacht op het bureau, de volgende dag met een stok in de broekspijp in een arrestantenwagen naar Den Bosch, een verhoor, en ten slotte de ondertekening van die verklaring. Raar is wel dat Ied 20 september noemt als dag dat we naar huis mochten - ik kan me geen overnachting in Den Bosch herinneren. Zijn zij en Theo langer vastgehouden?
In het verhoor heb ik me eruit gered door te verklaren dat ik maar één goed werkend oor had en daardoor niet had kunnen horen uit welke richting het geluid kwam van de opdracht tot verwijderen. Een beetje laf, geef ik toe, maar het werkte wel: de aanklacht is geseponeerd (Vele jaren later heb ik overigens vanwege het een of ander eens nagevraagd of ik een strafblad had, en dat bleek het geval: er stond in dat ik in '69 veroordeeld was tot een boete van 25 gulden wegens deelname aan een verboden samenscholing of zoiets... Heerlijk zorgvuldige Justitie hebben we in ons landje).
Op het punt van die verklaring die we hebben moeten ondertekenen zie ik verder ook een belangrijk verschil met wat Ied vertelt. Er stond in dat we ons in het vervolg zouden onthouden van deelname aan verboden demonstraties (Ik ga er even van uit dat iedereen dezelfde verklaring voorgelegd heeft gekregen, wat natuurlijk niet het geval hoeft te zijn - zucht, wat is het toch moeilijk om precies te zijn als je zulke dingen navertelt...). Dat woord "verboden" was voor mij essentiëel, want waarom zou je een verklaring waarin staat dat je geen verboden dingen zult doen niet ondertekenen? Raar was het wel, het had er alle schijn van dat Justitie zich geen raad wist met de zaak en dus maar wat verzonnen had om ons te intimideren.
Tot zover mijn bijdrage aan de geschiedschrijving.

Terugkijken doe ik overigens met gemengde gevoelens.
Goed, we hebben een heleboel dingen opgeschud die hoog nodig eens opgeschud moesten worden. Maar ik herinner me al te veel discussies waar ik ter plaatse argumenten stond te verzinnen voor standpunten die "we" nou eenmaal hadden, terwijl in m'n achterhoofd de gedachte rondspookte dat ik er eigenlijk toch nog eens goed over na zou moeten denken. Of er te weinig van af wist.
Neem Vietnam. Twintig jaar na het vertrek van de Amerikanen uit dat land hoorde ik in een documentaire op Discovery Channel dat Ho Tsji Minh na de Tweede Wereldoorlog aanvankelijk steun had gezocht bij Amerika voor zijn onafhankelijkheidsstrijd tegen het Franse kolonialisme, en dat hij pas nadat de Amerikanen die steun hadden geweigerd bij de Chinese communisten heeft aangeklopt. Heeft iemand van ons dat ooit geweten in die tijd? Ik denk het niet.
Het zou onze argumentatie tegen die oorlog overigens niet verzwakt hebben, eerder versterkt, omdat het een krachtig tegenargument was tegen de door de Amerikanen gehanteerde "domino-theorie". Maar ik bedoel maar: wat wisten wij nou helemaal van de voorgeschiedenis van dat conflict? Er was op een gegeven moment komen overwaaien (uit de VS, denk ik) dat wie links was tegen die oorlog was - punt.
Helaas is het oordelen zonder voldoende informatie en zonder zorgvuldig redeneren sindsdien eerder toe- dan afgenomen. De gemiddelde LPF-stemmer is er een sprekend voorbeeld van, of anders de door het NOS-journaal op straat geïnterviewde "mondige burger" wel. Maar ook bv. de milieubeweging kan er wat van, zie bijvoorbeeld de Brent Spar-affaire. Ik ben (nog steeds) donateur van Greenpeace, maar hun kwartaalblad lees ik vaak met kromme tenen... Zo ben ik dus helemaal teruggekomen van het democratiseringsstreven uit die tijd. (Mede) door ons is de burger mondig geworden, maar een mondige burger die niet geïnformeerd is is nutteloos, zo niet gevaarlijk. En de gemiddelde burger is ontzettend slecht geïnformeerd. (De informatievoorziening is er trouwens in al die jaren ook niet beter op geworden, met de komst van commerciële televisie en de steeds verder gaande popularisering van de overige media).
Dat bewustzijn van onvoldoende geïnformeerd-zijn leidt er voor mezelf toe dat ik tegenwoordig over heel veel dingen heel erg géén mening heb. Ik stem nog altijd wel links van het midden, de laatste jaren meestal PvdA. Maar ik ga altijd met veel aarzeling naar het stemlokaal, meestal twijfel ik tot het moment dat die knop op de stemcomputer ingedrukt moet worden (en daarna gaat die twijfel dus gewoon door). En bij de laatste (Europese) verkiezingen heb ik zelfs, na uitgebreide bestudering van partijprogramma's op internet, nadrukkelijk blanco gestemd. Niet erg nuttig, zou je zeggen, maar ik had er een goed gevoel bij.
Hoe het mij verder is vergaan? Ook daarover mixed feelings, want erg tevreden kan ik niet zijn.
Ik had al tijdens de studie - sommigen weten dat - vaak last van benauwdheid in m'n kop en concentratieproblemen, en daar heeft eigenlijk nooit iemand me vanaf kunnen helpen. Af en toe waren er perioden van grote helderheid, maar die duurden nooit lang en gingen bovendien gepaard met een uitbundigheid die achteraf bezien ook niet goed was - dat heeft een reeks erg pijnlijke ervaringen me veel later duidelijk gemaakt (maar dan spreken we al van eind jaren '80).
Uiteindelijk ben ik na bijna veertien jaar afgestudeerd, maar vraag maar niet hoe. Wonder boven wonder toch nog een baan gevonden, als leraar wis- en natuurkunde, maar dat was een ramp. Niet voor m'n leerlingen, hoop ik, althans niet na de eerste aanloopjaren, maar voor mezelf.
Toen ik voor de derde keer in tien jaar over de kop ging heb ik tegen de dokter gezegd dat het zo wel genoeg was. En sindsdien zit ik in de WAO.
Het is nu een stuk rustiger, en ik heb lang gedacht dat ik nog iets nieuws zou kunnen beginnen op wetenschappelijk of maatschappelijk terrein. Want de behoefte om me met allerlei zaken te bemoeien is er nog steeds - m'n huis ligt vol met stapels knipsels over dingen waar ik me druk over maak. Maar de praktijk is dat m'n kop doorgaans maar een paar uur per dag helder is - net genoeg om m'n dagelijkse gedoetje een beetje op orde te houden. Het is niet anders.
Eén "project" kan ik gelukkig wel geslaagd noemen: ik heb, zij het op enige afstand, mee mogen helpen om twee fantastische kinderen groot te brengen: Wouter en Jennie. Allebei een universitaire studie afgerond, Wouter TU werktuigbouw en Jennie muziekwetenschappen. En hoe bescheiden mijn bijdrage ook geweest moge zijn, ik ben vreselijk trots op ze!

Groeten,
Jan D

Meer over 18 september
Reactie Ied op Jan D
top
Politieke Commune Huishouden De bewoners en ander volk kunst,muziek,sport,feesten,ontspannen en verder Annemarie het pand op zoek naar/presentielijst